Các kỹ thuật siêu âm tim và quy trình siêu âm tim

Siêu âm tim là gì ?

Siêu âm tim là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được thực hiện trên máy siêu âm để chẩn đoán các bệnh lý tim và các gốc mạch máu lớn ở ngực. Siêu âm tim là phương pháp thăm khám, không gây đau hoặc xâm lấn, cũng như không làm hại cho sức khỏe con người. Dựa vào hình ảnh được ghi lại từ kỹ thuật này, bác sĩ có thể theo dõi nhịp tim, kích thước,cấu trúc,và chức năng tim. Từ đó đưa ra những phân tích cũng như đánh giá tình trạng của tim.

Các kỹ thuật siêu âm tim được sử dụng phổ biến hiện nay

1. Siêu âm tim 2D

Hình ảnh siêu âm tim 2D thu được khi chùm tia siêu âm đi qua 1 mặt cắt của tim, qua đó đánh giá được vị trí và tư thế của tim, kích thước của các buồng tim, độ dày và vận động của các thành tim, chức năng giãn và co bóp của cơ tim, các gốc mạch lớn, hình thái và vận động của các van tim, các lỗ khuyết của các vách ngăn trong tim, u hoặc huyết khối trong tim, dịch màng ngoài tim. Các mặt cắt thường được sử dụng trong siêu âm tim 2D gồm: mặt cắt trục dọc cạnh ức trái, các mặt cắt trục ngang cạnh ức trái, các mặt cắt từ mỏm tim, mặt cắt trên hõm ức, mặt cắt dưới bờ sườn.

2. Siêu âm tim TM

Kiểu TM (Time Motion Mode): Dùng để hiển thị chuyển động của các vật thể hiển thị dưới dạng thang xám, mức thang xám tỉ lệ với cường độ tín hiệu và theo diễn biến thời gian với các tốc độ quét khác nhau.

Trên màn hình sẽ thấy: Nếu mặt phẳng hồi âm đứng yên thì trên màn hình sẽ biểu hiện bằng đường thẳng. Còn mặt phẳng hồi âm di chuyển thì trên màn hình sẽ dạng đồ thị di chuyển. Ứng dụng để đánh giá sự chuyển động, đo kích thước, sự đàn hồi…

Siêu âm tim kiểu TM đánh giá thay đổi của độ dày vách buồng tim dựa trên các thông số đo độ dày, các vận động bất thường của van tim, của thành buồng tim, của vách tim, đánh giá vùng tổn thương khu trú của mô cơ tim qua dấu hiệu giảm hoặc mất vận động của vùng đó, tần số, loạn nhịp và khảo sát đánh giá tràn dịch màng tim.

3. Siêu âm tim 3D, 4D

Khác với siêu âm 2D, khi hình ảnh thu được theo không gian 2 chiều, tức là trên 1 mặt phẳng (lát cắt), đầu dò siêu âm 3D, 4D các tinh thể áp điện theo ma trận, để thu được hình ảnh siêu âm theo không gian 3 chiều (hình khối), gọi là siêu âm 3D. Nếu có thêm chiều chuyển động (chiều thời gian) thì ta có siêu âm 4D.

Siêu âm tim 4D cung cấp hình ảnh sinh động, toàn diện, dễ hình dung hơn siêu âm 2D, đặc biệt quan trọng trong các bệnh lý sau: van động mạch chủ, van hai lá (nhất là trong kỹ thuật mitraclip: kẹp van hai lá bị hở mà không cần phẫu thuật), thông liên nhĩ, đánh giá thất trái…

4. Siêu âm Doppler tim

Siêu âm Doppler là một thăm dò chẩn đoán hình ảnh khảo sát vật thể chuyển động bằng đầu dò phát – nhận sóng siêu âm. Phương pháp đo áp lực động mạch phổi phổ biến nhất, ứng dụng thường quy nhất, là tính áp lực động mạch phổi qua siêu âm Doppler. Với những tín hiệu tần số phát ra từ đầu dò của máy siêu âm và tần số nhận về khi khảo sát vật thể chuyển động ( ví dụ tế bào máu dịch chuyển trong lòng mạch máu hay buồng tim), máy sẽ tổng hợp và hiển thị trên màn hình dưới dạng các màu sắc, các dạng sóng phổ khác nhau hoặc tín hiệu âm thanh có thể nghe được.

Siêu âm doppler dùng để khảo sát các tế bào dịch chuyển (chủ yếu là hồng cầu) hoặc bất cứ sự chuyển động nào trong cơ thể.

Siêu âm tim được thực hiện khi nào ?

Sau thăm khám lâm sàng và căn cứ vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện siêu âm tim cơ bản nếu bệnh nhân thuộc các trường hợp sau đây:

• Người bệnh có dấu hiệu khó thở, đau tức ngực kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Chấn thương mạnh vùng ngực cần đánh giá, kiểm tra cụ thể.
• Người bệnh bị suy hô hấp cấp.
• Cần thực hiện các thủ thuật điều trị tại tim dưới sự hướng dẫn và theo dõi của siêu âm.
• Người bệnh có các dấu hiệu nghi ngờ tràn dịch màng tim, ép tim, phình tách động mạch chủ,…
• Người có tiểu sử bệnh lý về tim cần được theo dõi và điều trị định kỳ, người có nguy cơ cao mắc bệnh lý tim mạch, người bệnh đang thực hiện điều trị phục hồi sau tai biến tim mạch.
• Đánh giá chức năng của thất phải hoặc thất trái. Người bệnh có dấu hiệu bị giãn hoặc suy thất trái, thất phải.
• Thực hiện đánh giá chức năng tim trong tình trạng ngừng tuần hoàn.
• Đo đường kính tĩnh mạch.

Quy trình thực hiện siêu âm tim cơ bản hiện nay

1. Trước siêu âm

Bệnh nhân thực hiện siêu âm tim cơ bản không cần chuẩn bị đặc biệt như các hình thức siêu âm khác, bệnh nhân vẫn có thể ăn uống hoặc sử dụng thuốc như bình thường. Tuy nhiên, để quá trình siêu âm diễn ra một cách dễ dàng, người bệnh không nên mặc quần áo quá bó sát và hạn chế việc đeo trang sức.

2. Tiến hành siêu âm

Trong quá trình siêu âm, người bệnh sẽ được hướng dẫn và thực hiện theo yêu cầu của bác sĩ như sau:

• Bệnh nhân được yêu cầu nằm trên giường, cởi áo và được nhân viên y tế thoa một lớp gel lên vùng ngực. Lớp gel này có tác dụng làm tăng chất lượng hình ảnh thu được trong quá trình siêu âm. Nếu phải thực hiện siêu âm tim qua thành thực quản, đầu dò siêu âm sẽ được được đưa vào thành thực quản thông qua đường miệng của người bệnh.
• Bác sĩ thực hiện sẽ tiến hành điều chỉnh máy (đầu dò) tới các vị trí cần được siêu âm. Hình ảnh và thông số siêu âm sẽ được ghi nhận và trình chiếu trên màn hình máy vi tính.
• Cần khoảng 15 – 30 phút cho một cuộc siêu âm tim cơ bản, hoặc lâu hơn tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh. Thông thường, khi thực hiện siêu âm tim, người bệnh sẽ được kết hợp điện tâm đồ để kiểm tra chính xác nhất về tình trạng sức khỏe của bản thân.

3. Sau siêu âm 

Bác sĩ sẽ tiến hành đọc – trả kết quả dựa vào hình ảnh ghi lại trong quá trình siêu âm. Nếu kết quả thăm khám là bất thường, người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện các xét nghiệm khác hoặc tiến hành các kiểm tra bổ sung khác. Bệnh nhân cũng sẽ được tư vấn về phác đồ điều trị khi phát hiện ra các bệnh lý bất thường.

Hiện nay, bệnh viện y khoa Fujuta Nhật Bản là một trong những bệnh viện được trang bị máy siêu âm có tính năng hiện đại nhất với độ phân giải cao, thăm dò được kích cỡ, độ dày mỏng, khả năng bơm máu, các hoạt động của tim,… Nhờ đó, giúp phát hiện, chẩn đoán những bất thường hoặc bệnh lý phức tạp của tim một cách chính xác nhất.

Đi cùng với máy siêu âm hiện đại bậc nhất hiện nay là hệ thống cơ sở vật chất với phòng siêu âm chuyên dụng, các phần mềm vi tính kết nối với máy móc cho phép truyền tải tín hiệu chính xác. Đặc biệt các bác sĩ và chuyên gia tại bệnh viện Fujita Nhật Bản là đội ngũ chuyên môn cao, có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực khám và điều trị các bệnh về tim. Do vậy, kết quả thu bệnh nhân thu được có độ chính xác rất cao, là cơ sở đưa ra giải pháp tốt nhất cho người bệnh.